در جلسه علنی مجلس شورای اسلامی( چهارشنبه 10 مرداد 1397 )، بررسی طرح یک فوریتی تشکیل وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در دستور کار قرار گرفت و پس از اظهارات نمایندگان مخالف و موافق، ماده واحده این طرح به تصویب رسید.
در صورت تأئید نهایی این طرح و بر اساس ماده واحده آن «سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری
با کلیه اختیارات و وظایفی که به موجب قوانین و مقررات دارد، با رعایت بند
«د» ماده ۲۹ قانون مدیریت خدمات کشوری مصوب هشتم مهرماه ۱۳۸۶و بند «الف»
ماده ۲۸ قانون برنامه ششم توسعه مصوب ۱۴ اسفند ۱۳۹۵ و بدون توسعه تشکیلات و
افزایش نیروی انسانی، به وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی تبدیل می‌شود و بار مالی ناشی از تغییر عنوان، از محل منابع داخلی و صرفه جویی تأمین خواهد شد».
بر اساس تبصره یک این طرح، کلیه امکانات،
اموال و نیروی انسانی سازمان مورد اشاره در اختیار وزارتخانه جدید قرار
می‌گیرد؛ همچنین بر اساس تبصره ۲، شرح وظایف این وزارتخانه مطابق قوانین
مورد عمل سازمان میراث فرهنگی خواهد بود و دولت موظف است تغییرات در شرح
وظایف وزارتخانه جدید را حداکثر ظرف مدت یک سال برای تصویب به مجلس شورای
اسلامی ارائه کند.
تبصره ۳ این طرح نیز تأکید می‌کند که هرگونه
افزایش نیروی انسانی، امکانات و بار مالی برای وزارتخانه موضوع این ماده
در طول اجرای برنامه ششم توسعه ممنوع است.
ماده واحده این طرح که کلیات آن در جلسات
قبلی مجلس به تصویب رسیده بود، با ۱۳۷ رأی موافق، ۲۱ رأی مخالف و یک رأی
ممتنع از مجموع ۱۹۵ نماینده حاضر در صحن به تصویب رسید.
نمایندگان موافق این طرح، تشکیل وزارت میراث
فرهنگی را باعث چابک‌تر شدن این سازمان و پاسخگو شدن آن نسبت به مجلس
می‌دانستند و مخالفان نیز تشکیل وزارتخانه جدید را مسئله غیراولویت‌دار و
نیز مغایر اهداف برنامه‌های پنجم و ششم توسعه مبنی بر کاهش حجم دولت و
تعداد وزارتخانه‌ها عنوان کردند.
طرح مسئله
یکی از اشکالات اساسی وزارتخانه های ما، نام و عنوان آنهاست که اغلب بی
مسما و نچسب و نازیبا می باشند و این اشکال بیشتر از زمانی آغاز شد که ما
با ادغام برخی وزارتخانه ها در یکدیگر خواستیم که مثلا دل همه را راضی نگه
داریم و در هنگام ادغام از هر وزارتخانه کلمه ای را برداشتیم و به نام
وزارتخانه ای دیگر چسباندیم و اسم این را گذاشتیم کوچک سازی و چابک سازی
دولت و ادغام ؟!؟!؟. مثلا وزارت راه و ترابری را با وزارت مسکن و شهرسازی
ادغام نمودیم و از هرکدام تکه ای برداشته و به دیگری چسباندیم و معجونی
درست کردیم به نام وزارت راه و شهرسازی که حقیقتا نام زیبا و جامع و مانعی
نیست و از اتفاق، این روزها برخی فریادشان به آسمان رفته است که این ادغام
درست نبوده و بایستی این دو حوزه جدا و تفکیک شوند ؟!؟!؟.
از سوی دیگر نام برخی وزارتخانه ها هنوز که هنوز است مربوط به عهد قاجار بوده و امروزه دیگر این عناوین کارایی ندارند. مانند وزارت امور خارجه ( احتمالا در برابر وزارت امور داخله ). لفظ خارجه، مربوط به ادبیات زمان قاجار است و امروزه باید نام این وزارتخانه بشود: وزارت امور خارجی و نام وزارت کشور هم بشود: وزارت امور داخلی. همه می دانیم که هنگام محاوره و مکالمه، نام وزارتخانه های چند کلمه ای مانند وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح – وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی – وزارت علوم ، تحقیقات و فناوری، مختصر و کوتاه شده و تنها همان کلمه اول را عنوان می کنیم و انگار بقیه هیچ است. بگذریم.
غرض از این درد دل اساسی که جای تامل بسیار
دارد این بود که اگر قرار است طبق مصوبه و موافقت مجلس محترم شورای اسلامی،
وزارتخانه جدیدی تحت عنوان: وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی
ایجاد شود، بهتر و شایسته آن است که حتما حتما نام این وزارتخانه با کلمه
گردشگری آغاز شود چرا که:
اولا: وزارت گردشگری ( توریسم ) در تمام دنیا جا افتاده و مشخص است.
ثانیا: همانگونه که اشاره شد در محاوره و مکالمه ، بدلیل طولانی بودن نام
برخی وزارتخانه ها ، ما معمولا همان کلمه اول را بکار می بریم واگر قرار بر
این باشد بهتر است که نام این وزارتخانه با کلمه گردشگری آغاز شود.
ثالثا: آنچه که به عنوان یک صنعت مهم در
جهان مطرح است، صنعت گردشگری است. چون ما که متاسفانه موزه های متمرکز
آنچنانی نداریم و از صنایع دستی پر رونقی برخوردار نیستیم پس لااقل نقش
گردشگری را پر رنگ تر کنیم.
رابعا: وسعت جغرافیایی و تنوع آب و هوایی
کشورمان و اینکه بالا و پایین ایران، آب و دریا وجود دارد می تواند پتانسیل
بسیار خوبی برای گردشگری باشد در حالیکه که موضوع صنایع دستی و میراث
فرهنگی چنین مزیت با دامنه وسیعی را ندارد.
بنابراین، امید است که نام وزارتخانه جدید بشود : وزارت گردشگری و...
در باب اهمیت موضوع توریسم و گردشگری ذیلا نگاهی می کنیم به برخی آمارها در این زمینه:
۱۰ کشور برتر جهان در جذب گردشگر در سال ۲۰۱۷
سازمان جهانی گردشگری 10 کشوری را که در سال 2017 بیشترین بازدیدکنندگان
بین‌المللی را جذب کرده بودند رده‌بندی کرد و رتبه اول را به فرانسه اختصاص
داد.
فرانسه این کشور اروپایی که ۹٫۷ درصد از
تولید ناخالص ملی‌اش را از راه گردشگری تامین می‌کند در سال ۲۰۱۷ میزبان
۸۸٫۹میلیون بازدیدکننده بین‌المللی بود.
اسپانیا مقصدی در اروپا که به گردشگرانش حس
سفر به سرزمین‌های گرمسیری را القا می‌کند و همین‌مسئله سبب شده که سالانه
۱۱ درصد از تولید ناخالص ملی این کشور از راه گردشگری تامین شود. سواحل این
کشور در اقیانوس اطلس و دریای مدیترانه، سایت‌های تاریخی ثبت جهانی در
بارسلون و مادرید، جشنواره‌ها و کارناوال‌های سرگرم‌کننده، همه ساله بسیاری
از گردشگران بین‌المللی را روانه این کشور می‌کند. بیشترین تعداد
بازدیدکنندگان اسپانیا از کشورهای اروپای غربی به‌ویژه انگلستان، فرانسه و
آلمان می‌آیند. درمجموع، ۸۲٫۲ میلیون نفر در سال ۲۰۱۷ از کشور دیدن کردند.
ایالات‌متحده‌آمریکا آمریکا سومین کشور جهان
از نظر وسعت جغرافیایی است و این بدان‌معنی است که مقصدهای گردشگری متنوع و
مختلفی را در خود جای داده است. شهرهای نیویورک، لس‌آنجلس، لاس‌وگاس،
میامی و هونولولو از جمله شهرهای پربازدید و جاذبه‌های طبیعی شگفت‌انگیزی
چون گرند کانیون، پارک ملی یلو استون و یخ‌های آلاسکا به‌علاوه سواحل وسیع
شرقی و غربی در کرانه دو اقیانوس اطلس و آرام به‌همراه آبشارهای بزرگ،
مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری این کشور هستند که همه‌ساله تعداد زیادی از
گردشگران بین‌المللی را به‌ویژه از دو کشور انگلستان و کانادا جذب می‌کنند.
به‌طوری‌که سال گذشته این کشور با جذب ۷۲٫۹میلیون نفر در رده سوم این
رتبه‌بندی قرار گرفت.
چین هرچند این‌گونه به‌نظر می‌رسد که
به‌دلیل وجود دولت کمونیست و موقعیت بسته چین در روابط بین‌المللی، این
کشور مقصد گردشگری جالب‌توجهی برای مردم جهان نیست اما به‌دلیل مزایای
بالایی که چین به گردشگران خارجی عرضه می‌کند، سال ۲۰۱۷ میزبان ۵۹٫۳ میلیون
نفر از سراسر جهان بود. دیوار بزرگ چین، کوهستان مقدس فیور، معبد شائولین،
آبشار هوآنگشو، شهر ممنوعه و «سه ژرف‌دره» ازجمله جاذبه‌های مهم گردشگری
این کشور آسیای شرقی به‌شمار می‌روند.
ایتالیا تاریخ بسیار غنی و بسیاری از
سایت‌های میراث فرهنگی این کشور که به‌خوبی محافظت شده‌اند امروزه به‌عنوان
یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری جهان شناخته می‌شوند. ۵۰ سایت تاریخی
ایتالیا در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده‌اند. بناهای تاریخی دوره
امپراتوری رم و عصر نوزایی به‌علاوه طبیعت شگفت‌انگیز و سواحل تفریحی وسیع
این شبه‌جزیره مدیترانه‌ای و به‌خصوص آشپزی منحصربه‌فرد از دیگر جاذبه‌های
آن به‌شمار می‌روند. این کشور در سال ۲۰۱۷ توانست ۵۷٫۸ میلیون بازدیدکننده
بین‌المللی را جذب کند و در رتبه پنجم رده‌بندی سازمان جهانی گردشگری قرار
گیرد.
ترکیه تا سال ۲۰۱۵ ترکیه به‌دلیل بناهای تاریخی گسترده به‌جامانده از
دوره امپراتوری بیزانس و دوره اسلامی و همچنین اقامتگاه‌های مجلل در سواحل
نیلگون دریای مدیترانه یکی از کشورهای پربازدید جهان بود اما به‌دلیل
حوداث تروریستی که در این سال رخ داد تعداد گردشگران با ریزش قابل‌توجهی
مواجه شد. سال ۲۰۱۷ ترکیه روند صعودی جذب گردشگران را از سر گرفت و هرچند
براساس برخی آمارها گردشگران این کشور ۳۲٫۴ میلیون نفر بود اما براساس این
گزارش سازمان جهانی گردشگری، با میزبانی ۳۹٫۹میلیون بازدیدکننده بین‌المللی
در رتبه ششم ایستاده است.
مکزیک این کشور که در رده‌بندی سال ۲۰۱۶ با
جذب ۳۵ میلیون گردشگر در رتبه هشتم قرار داشت در سال ۲۰۱۷ توانست با تقویت
زیرساخت‌های حوزه گردشگری تعداد بازدیدکنندگان بین‌المللی را به ۳۹٫۳
میلیون نفر برساند و با یک پله صعود در سکوی هفتم جای گیرد.
انگلستان این کشور به‌دلیل داشتن سایت‌های
تاریخی، پویایی بالای فرهنگی و زیرساخت‌های مناسب، مقصد گردشگری مورد علاقه
گردشگران سرزمین اصلی اروپا و آمریکای شمالی است. پل لندن و برج لندن،
موزه مادام توسو و موزه بریتانیا به‌علاوه قلعه‌های قرون‌وسطایی پراکنده در
سراسر انگلستان ازجمله جاذبه‌های فرهنگی‌تاریخی مهم این کشور به‌شمار
می‌روند که در سال ۲۰۱۷ توانسته‌اند ۳۸٫۷ میلیون بازدیدکننده را به‌سوی
انگلیس روانه کنند.
آلمان این کشور مرفه اروپای غربی، حدود ۴۰
میلیارد دلار درآمد و بیش‌از ۲ میلیون شغل را در حوزه صنعت گردشگری تولید
کرده است. شهرهای برلین، اشتوتگارت، هامبورگ، نورمبرگ و مونیخ از مهم‌ترین
شهرهای گردشگری این کشور به‌شمار می‌روند. آلمان در سال ۲۰۱۷ توانست ۳۷٫۶
میلیون نفر را جذب کند.
تایلند این طبقه‌بندی با تایلند به پایان
می‌رسد. جزایر این کشور به‌دلیل اینکه مقصدهای گردشگری گرمسیری ارزانی
هستند یکی از زیباترین و جذاب‌ترین نقاط زمین برای بازدیدکنندگان
بین‌المللی به‌شمار می‌رود. سواحل ماسه‌ای، اقلیم آفتابی، غذای تایلندی،
خرید ارزان و هتل‌های مناسب دلایل کافی برای انتخاب این کشور برای سفر
هستند. صنعت گردشگری تایلند ۲۰ درصد از تولید ناخالص این کشور را تامین
می‌کند. سال ۲۰۱۷ تایلند توانست ۳۴٫۷میلیون گردشگر بین‌المللی را جذب کند.
برنامه این کشور تا سال ۲۰۳۲ رسیدن به رقم ۱۰۰ میلیون بازدیدکننده
بین‌المللی است.
وضعیت گردشگری ایران چگونه است؟
مجمع جهانی اقتصاد در تازه‌ترین گزارش خود، به بررسی وضعیت رقابت‌پذیری
بخش سفر و گردشگری در مناطق و کشورهای مختلف جهان پرداخته است. این گزارش
که از سوی این سازمان معتبر بین‌المللی منتشر می‌شود، با استفاده از
نماگر‌های مختلفی وضعیت زیرساخت‌های خدمات گردشگری و زیرساخت‌های زمینی،
بنادر و هوایی، منابع فرهنگی و سفرهای تجاری، منابع طبیعی، پایداری
زیست‌محیطی، رقابت‌پذیری قیمتی، آزاد بودن دسترسی در سطح بین‌الملل، اولویت
بخش سفر و گردشگری، میزان آمادگی بخش فناوری اطلاعات و ارتباطات، منابع
انسانی و نیروی کار، سلامت، ایمنی و امنیت و نیز محیط کسب‌وکار را در
کشورهای مختلف اندازه‌گیری کرده و سپس با مقایسه آنها نوعی رتبه‌بندی فراهم
می‌کند.
بنا بر گزارش تازه این سازمان، جایگاه ایران
در گزارش رقابت‌پذیری سفر و گردشگری سال ۲۰۱۷ به رتبه ۹۳ از ۱۳۶ کشور مورد
بررسی ارتقا یافته که نشان‌دهنده بهبود وضعیت این صنعت در کشور است. در
سال ۲۰۱۵ که گزارش قبلی این سازمان منتشر شد، رتبه ایران از میان ۱۴۱ کشور
مورد بررسی ۹۷ اعلام شده بود. از نظر امتیازات کسب کرده نیز ایران اکنون به
۳/۴ رسیده است حال آنکه در گزارش سال ۲۰۱۵ امتیاز آن ۳/۳ بود.گزارش این
سازمان در سال ۲۰۱۷ نشان می‌دهد که اسپانیا، فرانسه و آلمان همچنان به
ترتیب در صدر برترین کشورها از نظر رقابت‌پذیری گردشگری قرار دارند و ژاپن
نسبت به گزارش سال ۲۰۱۵ از جایگاه نهم به رتبه چهارم انتقال یافته
است.ایالات متحده نیز شاهد سقوط دو پله‌ای بوده و ششم شده و بریتانیا
همچنان در مقام پنجم باقی مانده است.
در میان کشورهای همسایه و خاورمیانه نیز
امارات متحده عربی با ۵ پله سقوط در گزارش جدید به رتبه ۲۹رسیده، اما
همچنان برترین کشور منطقه است.پس از امارات، قطر نیز با ۴ پله سقوط به
جایگاه ۴۷ رسیده است. بحرین بدون تغییر در رتبه ۶۰ مانده، عربستان سعودی با
یک پله صعود به جایگاه ۶۳ رسیده، عمان با یک پله سقوط به جایگاه ۶۶ تنزل
یافته، آذربایجان با رشد قابل توجه ۱۳ پله‌ای به رتبه ۷۱ رسیده، مصر با ۹
پله صعود ۷۴شده، اردن با ۲ پله صعود در رتبه ۷۵ قرار گرفته و در نهایت
ارمنستان با پرش ۵ پله‌ای، هشتاد و چهارم شده است که همگی بالاتر از ایران
قرار دارند.قابل توجه است که کشور ترکیه به‌رغم مشکلات اخیر خود، بدون
تغییر همچنان در رتبه ۴۴ قرار دارد و تایلند نیز با یک پله صعود، ۳۴ شده
است .
سهم ایران از یک بازار جهانی
آمارهای جداول سازمان جهانی گردشگری در مورد ایران که در ردیف کشورهای
آسیای جنوبی جای گرفته است نشان می‌دهد که در سال ۲۰۱۰ چیزی نزدیک به ۳
میلیون نفر (۲ میلیون و ۹۳۸ هزار نفر) از دیگر کشورهای جهان وارد کشور
شده‌اند که این تعداد در سال‌های ۲۰۱۴ و ۲۰۱۵ به ترتیب به ۴.۹۶۷ میلیون و
۵.۲۳۷ میلیون نفر افزایش پیدا کرده است که به ترتیب رشد ۴.۲ و ۵.۴ درصدی را
نسبت به سال‌های پیش از خود نشان می‌دهد. با این حال در سال ۲۰۱۶ تعداد
توریست‌های ورودی به ایران به رقم ۴.۹۴۲ میلیون کاهش پیدا کرد که نشانگر
افت ۵.۶ درصدی نسبت به سال ۲۰۱۵ است.
از نظر درآمدهای کشور از صنعت توریسم،
آمارهای سازمان توریسم جهانی حاکی از آن است که در سال ۲۰۱۰، ایران ۲.۴۳۸
میلیون دلار درآمد داشت که این درآمد در سال ۲۰۱۴ و ۲۰۱۵ با به ثبت رساندن
رشدی مداوم به ترتیب به ۳.۸۴۱ میلیون دلار و ۳.۸۶۸ میلیون دلار رسیده است.
آماری از درآمدهای صنعت گردشگری ایران از ورود توریست‌های جهانی در سال
۲۰۱۶ و 2017 در این گزارش به ثبت نرسیده است.
آنچه مسلم است اینکه روابط عمومی های سازمانها و ادارات، نقش مهمی در
تبیین جایگاه و اهمیت موضوع توریسم و گردشگری دارند. از این رو انتظار می
رود تا با یک نگاه جامع و رو به آینده، مسئله تقویت جایگاه گردشگری نیز
توسط روابط عمومی ها مورد بحث و بررسی و حمایت همه جانبه قرار گیرد چرا که
یکی از اقدامات استراتژیک در باب موفقیت اقتصاد مقاومتی و کاهش اتکای کشور
به درآمدهای نفتی، همانا بحث رشد و توسعه صنعت گردشگری و توریسم می باشد که
ارزش افزوده فراوانی را میتواند عاید کشورمان نماید.
