مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی به
تازگی و بر اساس داده‌های آماری بانک مرکزی گزارشی منتشر نموده است که در
بخش‌هایی از آن اطلاعات آماری قابل توجهی ذکر شده است. براساس این گزارش،
طرح ادغام موسسات مالی و اعتباری در کل موفقیت آمیز بوده است. براساس این
گزارش با حذف موسسات مالی و اعتباری غیرمجاز، برخی از موسسات ادغام شده که
از ابتدا دارای بسترهای صحیح بانکی و مالی بوده‌اند با توجه به زیرساخت‌های
اصولی و همچنین پشتوانه مالی قوی نه تنها از ادغام موسسات و مقررات و
سخت‌گیری‌های بانک مرکزی متضرر نشده‌اند، بلکه منتفع نیز شده‌اند. در فضای
پس از ساماندهی موسسات غیرمجاز، بر اساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس شاهد
رشد موسسات مالی و اعتباری و بانک‌های قانونی و ادغام شده هستیم ، به نحوی
که مجموع سپرده‌های بانک و موسسات اعتباری ادغام شده از زمان صدور مجوز تا
پایان سال 1395 از حدود 700 هزار میلیارد ریال
به
رقمی معادل 150/3 هزار میلیارد ریال افزایش یافته است که در واقع افزایشی
معادل 5/4 برابری در این حوزه رخ داده است. محمد بائو کارشناس بانکی این
مسئله را به خاطر روحیه «سالم زیست» این موسسات و بانک‌ها می‌داند که به
دلیل احساس تعهد در فضای قانونی و اصولی بازدهی بسیار بهتری دارند.
ادغام موفق
«ایران ١٠ برابر فرانسه، ١۶ برابر کره و ٧ برابر ژاپن و آلمان کارخانه خودرو سازی دارد» این خبری بود که چندی پیش
در
صدر اخبار اقتصادی کشور قرار گرفت . همین مدل به ویژه در سیستم بانکی کشور
تا ابتدای سال 1394 وجود داشت . تعدد موسسات مالی و اعتباری ، صندوق‌ها و
مراکزی که خدمات پولی ، بانکی ارائه می دادند و گستره فعالیت برخی از آنها
از یک شهر نیز تجاوز نمی کرد ، علاوه بر سخت نمودن انتخاب درست برای مردم و
بروز مسائل بسیار ، هزینه‌ها را نیز برای آنها افزایش داده بود . بانک
مرکزی از اسفند ماه 1389، اقداماتی برای ساماندهی بازار پولی کشور انجام
داد که از جمله مهمترین این اقدامات می توان به تلاش برای ادغام برخی از
موسسه‌های مالی و تعاونی‌های اعتباری اشاره کرد . این اقدامات البته در سال
94 شکل واقعی تری به خود گرفت تا در نهایت از دل این موسسات متعدد چند
بانک و موسسه اعتباری تولد یافت . براساس گزارشات بانک مرکزی، در تیرماه
1394 برخی از این 14 موسسه مانند قوامین، عسگریه، کوثر، مولی‌الموحدین و
صالحین و چند موسسه دیگر (شهر، انصار و رسالت) به منظور ارتقا، اقدام به
واریز سرمایه اولیه و سپرده قانونی نزد حساب بانک مرکزی کردند و پس از
تطبیق و طی کردن فرآیند قانونی لازم، مجوز فعالیت را از بانک مرکزی اخذ
کردند. بنا بر گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس و بر اساس ارزیابی عملکرد بانکی
که در مهر 1396 صورت گرفته است ، مجموع بررسی‌ها حاکی از موفقیت بانک مرکزی
در همراهی با موسسات معتبر در پروژه ادغام بوده است .به نحوی که با توجه
به آنکه مبحث موسسات غیر مجاز پیش آمد و حساسیت مردم نیز در انتخاب بانک و
موسسه مالی و اعتباری مد نظرشان بالا رفت ، بر اساس گفته‌های یک کارشناس
پولی و بانکی این مسئله به نفع موسسات مالی و اعتباری متعهد و قانونمند
تمام شد ، زیرا با توجه به سالها اعتماد سازی و حرکت در مسیر درست و پرهیز
از اجرای طرح‌های هیجانی نه تنها سرمایه آنها کاهش نیافت ، بلکه قدرت مالی
آنها با افزایش چشمگیری مواجه شد . بر اساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، این
موسسات مالی و اعتباری و بانک‌های موفق توانسته اند از حدود 700 هزار
میلیارد ریال سپرده جذب شده ، سپرده‌های خود را به رقمی معادل 150/3 هزار
میلیارد ریال افزایش دهندکه در واقع افزایشی معادل 5/4 برابری محسوب می
گردد. همچنین سهم بازاری مجموع بانک‌ها و موسسات اعتباری ادغام شده که
ادغام‌های موفقی داشته اند نیز در پایان سال 1395 با رشدی حدود 25 درصد
مواجه بوده است ، که حکایت از یک روند افزایشی قابل ملاحظه دارد . بر اساس
گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، در این بین بالاترین رشد به ازای هر یک از
بانک‌ها متعلق به بانک آینده و موسسه اعتباری نور است. در این بین بانک
انصار و موسسه کاسپین که آنها نیز در اثر ادغام چند موسسه شکل گرفتند،
ظاهراً انتظار بیشتری از آنها بود. این برآورد براساس سرمایه پیشین، تعداد
شعب، برآورد اولیه، سپرده جذب شده و سیر منحنی رشد شکل گرفته است . در واقع
در کنار دولتی‌های فربه خصوصی‌های ادغام شده چالاک عملکرد مناسب تری را
نمایش داده اند و در میان خصوصی‌ها نیز برخی توانسته اند موفق تر عمل
نمایند .
راه درست طولانی است ، اما جواب می دهد
محمد بائو کارشناس بانکی در مورد موفقیت بانک آینده و موسسه اعتباری نور که حاصل ادغام چند موسسه هستند،
می
گوید : واقعیت آن است بسیاری از بانک‌ها و موسسات قانونی در آن زمان برای
عقب نماندن از گردونه رقابت با غیر مجازها وارد بازی نامطلوبی شدند که
خسارت آن را نیز دیدند ، اما بودند موسسات و بانک‌هایی که در همان زمان با
در پیش گرفتن مسیر سخت تر قانونی در جهت ادغام موسسات زیرمجموعه خود اقدام
کردند و با کاهش هزینه‌ها و حرکت در مسیر رضایت و اعتماد مردمی و همچنین
انضباط سخت‌گیرانه مالی، میوه آن را در سال 96 برداشت کردند. وی افزود: بر
اساس آمارهای بانک مرکزی در کل پروژه ادغام موسسات اعتباری موفقیت آمیز
بوده است که در این بین موسسات نور و بانک آینده با پیاده سازی سیستم‌های
درست بانکی و حسابداری و هدفمند نمودن عملکرد شعبه‌ها توانسته اند سهم
بازار خود را گسترش داده و با اقبال بیشتر مردم مواجه شوند .
